Eerste kennismaking via Orthodoxe immigranten

De Byzantijnse ritus raakte vanaf ongeveer de 16e eeuw in Nederland bekend via de Orthodoxe kerken. In de 17e eeuw was er voor de kooplieden en zeelui uit Rusland en Griekenland een Orthodoxe kerk in Amsterdam. Bredere bekendheid kreeg de Byzantijnse ritus door de Russische echtgenote van koning Willem II, Anna Pavlova.

In de vorige eeuw kwamen in drie perioden immigranten naar Nederland die bij de Orthodoxe kerk hoorden: na de Russische Revolutie in 1917, in de Tweede Wereldoorlog, en na de Val van de Muur in 1989. Deze mensen vormden de huidige Orthodoxe parochies, die alle de Byzantijnse ritus vieren.

Belangstelling voor oosters christendom

Door een toegenomen aandacht voor het oosters christendom in de jaren twintig, raakte men ook binnen de Rooms-Katholieke kerk geïnteresseerd in de Byzantijnse ritus. Her en der vonden Byzantijnse vieringen plaats in de rooms-katholieke gemeenschappen.

De eerste Byzantijnse kapellen

Na de Tweede Wereldoorlog kwamen er steeds meer Byzantijnse vieringen. Nederlandse dwangarbeiders hadden in de Duitse werkkampen vrouwen ontmoet uit Oost-Europa en Rusland en brachten hen met zich mee terug naar Nederland. Hier werden de immigrantenvrouwen opgevangen door de paters Kapucijnen. De paters Kapucijnen waren namelijk bekend met de Byzantijnse ritus: in de jaren twintig waren ze opgeleid om na de val van het communisme naar Rusland te gaan; daar moesten ze proberen de Orthodoxen over te halen naar de rooms-katholieke kerk.

Later hebben de paters Kapucijnen kapellen opgericht waar ze de vieringen volgens de Byzantijnse ritus konden houden. Deze kapellen hebben zich verenigd in de Landelijke Instelling Pokrof. Zij vieren de diensten soms in het kerk-Slavisch, soms in het Nederlands.

In de jaren zeventig ontstond een iniatief om de Byzantijnse liturgie te vertalen naar het Nederlands. Zo is onze Johannes van Damascus-gemeenschap ontstaan, die alle diensten geheel in het Nederlands viert.

Byzantijns Netwerk Nederland

In 2008 is het Byzantijns Netwerk Nederland opgericht. In dit netwerk komen Byzantijnse gemeenschappen, koren en organisaties samen om het voortbestaan van de Byzantijnse ritus in Nederland te waarborgen.